Son zamanlarda sıkça sorulan sorulardan biri de “askerde paşa kime denir?” sorusudur. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan erkek bireyler belirli bir yaşa ulaştıktan ve eğitimlerini tamamladıktan sonrasında zorunlu askerlik görevlerini gerçekleştirirler. Bu süre kişinin eğitim seviyesi ve bedelli askerlik yapıp yapmayacağına göre değişkenlik gösterir. Örneğin;
- Erler ve erbaşlar için 6 ay
- Yedek subay ve yedek astsubaylar için 12 ay
- Bedelli askerlik ise 30 gün
Şeklinde vatanî hizmet yerine getirilmektedir. İhtiyaca göre Cumhurbaşkanı tarafından bu süreler bir kat arttırılabilir veya yarısına düşürülebilir.
Askerdeki Hitap Şekilleri
Askerde bulunan kişilerin rütbesine göre belirli hitap şekilleri mevcuttur. Bu hitap şekilleri askerdeki hiyerarşi düzenini sağlamak ve as üst ilişkisini korumak üzerine kurulmuştur. Öyle ki askerde bu hitap şekillerinin yanlış kullanılması veya dikkate alınmaması durumunda kişiler ceza alarak dönem uzatabilirler.
Dolayısıyla son derece önemli olan hitap ve sesleniş sözcükleri dikkate alınmalıdır. Bu sözcüklerden bir tanesi de “paşa” sözcüğüdür. Paşa sözcüğü mecazen büyük evlat anlamına gelse de askerlikte kullanımı elbette ki bu yönde değildir. Şimdi askerlikte paşa hitabının ne anlama geldiğine ve kimlere kullanıldığına bir göz atalım.
Paşa Ne Demektir ve Kime Denir?
Paşa sözcüğü Farsça kökenli bir kelime olmak ile birlikte bizim dilimizde de yer etmeyi başarmıştır. Farsça ‘da paşa; üstün, şah ve büyük anlamlarına gelmektedir. Türk Dil Kurumu ise paşa kelimesinin şu şekilde tanımlar ” yüksek rütbe sahibi memur ya da asker.
” Bu elbette ki askerlikte kullanılan anlamına tam olarak uyar ancak ikinci ve üçüncü anlamları da elbette mevcuttur. Paşa’nın ikinci: anlamı toplum içerisinde saygı gösterilen ve itibar edilen kişi, üçüncü anlamı ise, büyük ağabey şeklindedir.
Paşa Sözcüğünün Kökeni
Osmanlı döneminden bu yana özellikle askeri alanlarda kullanılan bir unvan olan paşa Atatürk dahil olmak üzere birçok önemli isim rütbesini de simgelemiştir. Albay’ dan üstün rütbeye sahip kişilere paşa denir. Sözcük eski Türkçe’ de erkek evlat anlamına gelse de günümüzde böyle bir kullanımın mevcut olduğunu görmek pek de mümkün değil.