2025 Coğrafya konu anlatımı PDF

COGRAFYA-KONU-ANLATIMI PDF İNDİR

TÜRKİYE’NİN COĞRAFİ KONUMU

• A. Matematik (Mutlak) Konum:
  • Tanım: Bir yerin Ekvator’a ve başlangıç meridyenine göre konumu (enlem ve boylam dereceleri ile ifade edilir).
  • Türkiye’nin Matematik Konumu:
    • Enlemler (Paraleller): 36∘ – 42∘ Kuzey paralelleri arasında yer alır.
      • Sonuçları:
        • Türkiye Kuzey Yarım Küre’dedir.
        • Dönenceler dışında, Orta Kuşak’ta yer alır (Bu durumın sonuçları: Dört mevsimin belirgin yaşanması, Cephe yağışlarının görülmesi, Batı rüzgarlarının etkili olması, Akdeniz iklim kuşağında yer alması).
        • En kuzeyi ile en güneyi arasında 42−36=6∘ enlem farkı vardır. Bu da 6×111 km=666 km kuş uçumu uzaklığa denk gelir.
        • Kuzeye doğru gidildikçe: Güneş ışınlarının düşme açısı küçülür, sıcaklıklar azalır, deniz suyu tuzluluğu azalır (Akdeniz’den Karadeniz’e), çizgisel hız azalır, grup vakti uzar, gölge boyu uzar, kalıcı kar sınırı alçalır, tarım ürünlerinin olgunlaşma süresi uzar, bitki örtüsü kuşakları değişir, gece-gündüz süre farkı artar.
        • Hiçbir zaman güneş ışınları dik açıyla düşmez ve gölge boyu sıfır olmaz (Dönenceler dışında olduğu için).
    • Boylamlar (Meridyenler): 26∘ – 45∘ Doğu meridyenleri arasında yer alır.
      • Sonuçları:
        • Türkiye başlangıç meridyeninin doğusunda yer alır (Doğu Yarım Küre’de).
        • En doğusu ile en batısı arasında 45−26=19∘ boylam farkı vardır. Bu da 19×4 dk=76 dk zaman farkına denk gelir.
        • Saatler doğuda batıya göre daha ileridir.
        • Türkiye’nin ulusal (ortak) saati 45∘ Doğu meridyeni (Iğdır) esas alınarak belirlenir (UTC+3 zaman dilimi). Eskiden 30° Doğu meridyeni (İzmit) de kullanılırdı (UTC+2).
        • Türkiye bir saat diliminden daha fazlasında yer alır.
• B. Özel (Göreceli) Konum:
  • Tanım: Bir yerin kıtalara, denizlere, boğazlara, komşu ülkelere, yer şekillerine, ticaret yollarına göre konumu.
  • Türkiye’nin Özel Konumu:
    • Üç tarafı denizlerle çevrili bir yarımada ülkesidir (Akdeniz, Ege Denizi, Karadeniz).
    • Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının birbirine en çok yaklaştığı noktada yer alır (köprü görevi).
    • İstanbul ve Çanakkale Boğazları’na sahiptir (Uluslararası jeopolitik önemi).
    • Önemli enerji kaynaklarına (petrol, doğalgaz) sahip ülkelere komşudur (Orta Doğu ve Kafkaslar). Bu kaynakların Avrupa’ya taşınmasında köprü görevi görür.
    • Yükseltisi fazla, engebeli ve dağlık bir ülkedir. Genç oluşumlu araziler yaygındır (deprem riski yüksek).
    • Farklı iklim tiplerinin (Akdeniz, Karadeniz, Karasal) görülmesi.
    • Bitki ve hayvan türü çeşitliliği (biyoçeşitlilik) fazladır.
    • Üçüncü Jeolojik Zaman’da ve Dördüncü Jeolojik Zaman’da oluşmuş genç araziler.
    • Türkiye, NATO, Birleşmiş Milletler, Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı, OECD gibi uluslararası örgütlere üyedir.