Askeri rütbe, Türk Silahlı Kuvvetlerinde hiyerarşik düzeni sağlar. Alt üst ilişkileri askeri rütbelere göre belirlenir. Tüm askeri rütbeler kara kuvvetleri içerisinde görevler gerçekleştirildikçe askeri sistemdeki rütbeler değişir. Fakat genel olarak rütbeler, ünlü Türk komutan Mete Han’ın ondalık sistemine göre oluşturulmuştur. On askerden oluşan her grubun başında bir “onbaşı”, onbaşı rütbesindeki on askerden sorumlu olan bir “yüzbaşı” rütbesindeki on askerden sorumlu bir “binbaşı” bulunur. Bu emir, idareyi ve emre uyulmasını kolaylaştırmak için yapılmaktadır.
En yüksek askeri rütbeler karacılar ve denizcilerde mareşal rütbesidir. Ancak, mareşal rütbesi sadece Mustafa Kemal Atatürk’e verilir, bu nedenle en yüksek general rütbesine izin verilir. General rütbesinde en yüksek pozisyon Genelkurmay Başkanlığıdır.
Askeri Rütbeleri Nelerdir?
Türk ordusunda en alt rütbe erler ve astsubaylarla başlar. Özelden sonraki sıraya onbaşı denir. Ordu karargahında rütbeler, yaka şeritleri ve kumaş renklerine göre bölünmüştür. Örneğin, tankların ve süvarilerin kumaş rengi gümüştür. Topçu birimleri koyu mavidir, ancak kurmayları kiraz rengindedir. Rütbe bekleme süreleri de farklıdır. Örneğin, bir teğmen, teğmenliğe terfi etmeden önce en az üç yıl beklemek zorundadır. Yarbayın yarbay olması için bekleme süresi altı yıldır.
Kongre tarafından kabul edilen bir metne göre, teğmen olarak üç yılını tamamlayan bir asker bir üst rütbeye terfi ettirilebilir, ancak askeri rütbe yükseltme için minimum bekleme süresi lisans ve yüksekokul için beş ve altı yıldır. Teğmen rütbesi ile dört yıllık bir lisans ve üniversite derecesi askerler için bu süre en az bir yıldır. toplam hizmet süresi 6 yıldır. Doktora, Güzel Sanatlar, Yüksek Lisans vb. için bu süre 4-5 yıla indirilir. Bu altı yıl ve son üç yıl üstteğmen olarak görev yapabilirler.
Askeri Rütbeler sıralaması:
- Er
- Onbaşı
- Uzman Onbaşı
- Uzman Çavuş
- Astsubay Çavuş
- Astsubay Kıdemli Çavuş
- Astsubay Üstçavuş
- Astsubay Kıdemli Üstçavuş
- Astsubay Başçavuş
- Astsubay Kıdemli Başçavuş
- Asteğmen
- Teğmen
- Üsteğmen
- Yüzbaşı
- Binbaşı
- Yarbay
- Albay
- Tuğgeneral
- Tümgeneral
- Korgeneral
- Orgeneral
- Genelkurmay Başkanı
- Mareşal
Deniz Kuvvetleri rütbeleri ise şöyledir:
- Asteğmen
- Teğmen
- Üsteğmen
- Yüzbaşı
- Binbaşı
- Yarbay
- Albay
Deniz Kuvvetleri noktasında, Kara Kuvvetlerinden farklılık göstererek albaydan sonra gelmekte olan rütbelerde general kelimesi yerine amiral kelimesi geçer.
- Tuğamiral
- Tümamiral
- Koramiral
- Oramiral
- Büyükamiral
Hava Kuvvetleri rütbeleri ise:
- Asteğmen
- Teğmen
- Üsteğmen
- Yüzbaşı
- Binbaşı
- Yarbay
- Albay
- Tuğgeneral
- Tümgeneral
- Korgeneral
- Orgeneral
Askerlikte Terfi Nasıl Alınır?
Askeri rütbenin yükselmesi noktasında, her rütbe için geçerli olan ve esas kılınan birbirinden farklı şartlar bulunur. Bu şartlar kapsamında, belirlenmiş olan gün ve tarihlerde ilgili birimlerce rütbelerin yükseltilmesine karar verilir. Bu süreçler her ne kadar uzun soluklu ve sabır gerektiren süreçler gibi görünse de tüm terfi işlemleri belirli yasalara ve kurallara göre yapılmaktadır. Bu doğrultuda askeri rütbenin yükseltilmesi gerçekleşir. Askerlikte terfi alınması için mevcut rütbenin gerektirmiş olduğu tüm görevlerin eksiksiz yapılmış olması, yeni görevlere hazır olunması gerekir.
2018 kararnamesine kadar, askeri terfilere yalnızca 30 Ağustos Zafer Bayramı’nda izin verildi, ancak bu kararname tüm yıl boyunca terfilere izin veriyor. Teğmen ve üzeri rütbelere yükselmeler, hizmet süresine ve görevlerin ifasındaki başarıya göre yapılıyordu ve terfiler İçişleri Bakanlığı veya Savunma Bakanlığı tarafından onaylanıyordu.
Teğmen terfisi, kışladaki daha yüksek rütbeli askerlere bağlıdır. Askeri rütbenin artma koşulları noktasında askerin emirlerine uyma, ahlaklı ve dürüst olma, düzen ve temizlikten sapmama, zamanlamayı iyi tutma ve stres yönetimini gözetme esas alınır.